Татарстан Фәннәр академиясенең Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты коллективы авыр югалту кичерде. Институтта озак еллар эшләгән олпат галим, хөрмәтле шәхес, профессор Фатих Ибраһимович Урманчеев 85 нче яшендә бакыйлыкка күчте.

   Фатих Урманчеев 1992 елда бүлек мөдире вазифаларын башкарырга алынып, Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының халык иҗаты бүлегенең эшен югары фәнни дәрәҗәдә оештыра. Аның җитәкчелегендә дистәләгән кеше кандидатлык һәм докторлык диссертацияләре яклый, фәнгә җитлеккән белгечләр әзерләнә.

    Фәннәр академиясендә узган Туган тел атналыгы кысаларында Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының тасвирый һәм декоратив-гамәли сәнгать бүлеге хезмәткәрләре 19 февральдә Казан халык сәнгать һөнәрчелеге техникумында булдылар.

    Студентлар һәм укытучылар алдында чыгыш ясап, сәнгать белеме докторы, тасвирый һәм декоратив-гамәли сәнгать бүлеге мөдире Рауза Солтанова сәнгать белгечләренең Казан халык һөнәрчелеге техникумы белән хезмәттәшлек мөмкинлекләре турында сөйләде.

   «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгында XXI гасыр татар лексикографиясенә багышланган матбугат конференциясе узды.

   Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директорының фән буенча урынбасары, филология фәннәре кандидаты Олег Хисамов, лексикография бүлеге мөдире, филология фәннәре кандидаты Ринат Сәфәров һәм әлеге бүлекнең әйдәп баручы фәнни хезмәткәре, филология фәннәре кандидаты Фәридә Таһирова, журналистларның сорауларына җавап биреп, институт тарафыннан алып барыла торган эш, аерым алганда, сүзлекләр әзерләү, шул исәптән татар теленең аңлатмалы сүзлеге турында сөйләделәр.

   Тулырак мәгълүмат белән «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгы сайтында түбәндәге адрес буенча танышырга мөмкин: https://tatar-inform.tatar/news/science/19-02-2021/tatzet-elektron-platformasynda-42-tatar-s-zlege-tuplangan-5807785 .

   17 февральдә Татарстан Республикасы Фәннәр академиясендә «Сынлы һәм декоратив-гамәли сәнгать өлкәсендә заманча тикшеренүләр» темасына түгәрәк өстәл узды.

   Чараны сәламләү сүзе белән филология фәннәре докторы, Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директоры Ким Миңнуллин ачып җибәрде.

   17 февральдә Туган телләр атналыгы кысаларында үткәрелгән чираттагы түгәрәк өстәл фольклор һәм этномәдәни тәңгәллек проблемаларына багышланган иде.

   Этномәдәни үзтәңгәллек – кешенең билгеле бер этник мәдәнияткә мөнәсәбәтле булуын төшенүе, үзен югары аң дәрәҗәсендә әлеге бәйләнештә күзаллавы ул. Бүген бу мәсьәләнең халык авыз иҗаты белән тыгыз элемтәдә каралуы очраклы түгел. Чөнки хәзерге глобализация шартларында нәкъ менә милли фольклор, Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директоры, филология фәннәре докторы Ким Миңнуллин билгеләп үткәнчә, татарларны туплауда мөһим роль уйнарга мөмкин.

    16 февраль көнне Татарстан Фәннәр академиясендә галимнәр, җәмәгатьчелек, журналистлар катнашында Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елына һәм Халыкара туган телләр көненә багышланган Туган телләр атналыгының рәсми ачылышы булды.

    Чараны Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе президенты Мәгъзүм Саләховның сәламләү сүзе белән ачып җибәрде. Ул Татарстанда игълан ителгән Туган телләр һәм бердәмлек елы, Россиядә фән һәм технологияләр елының Татарстан Фәннәр академиясенең 30 еллыгы һәм республикада Академик үзәк төзелүнең 100 еллыгы белән туры килүен билгеләп үтте. Галимнәр эшчәнлегенең җәмәгатьчелеккә җиткерерлек нәтиҗәләре бар: Мәгъзүм Саләхов башкарылган эшләргә һәм киләчәккә куелган бурычларга кыскача тукталды, якын көннәрдә туган телләр атналыгы кысаларында узачак чаралар турында хәбәр итте.

    Тикшеренүләр чыганагы булып төрле елларда Оренбургтагы татарлар күпләп яшәгән территорияләрдә узган лексикологик һәм диалектологик экспедицияләр, авторның әлеге өлкәнең Шарлык, Соль-Илецк районнарында (2012), Татарстан Республикасының Мамадыш районында (2013) оештырылган экспедицияләр вакытында җыйган язмалары, профессор Д.Б. Рамазанова белән берлектә Оренбург өлкәсенең Пономарево, Сорочино, Александровка, Шарлык, Сакмар районнарында (2014) туплаган материаллары тора.

   А.Я. Хөсәенова үз тикшеренүләрендә В.В. Радлов, С.Е. Малов, Н.А. Баскаков кебек күренекле галим-тюркологлар, диалектологларның тел тарихы, диалектлар һәм сөйләшләр формалашу, аларны классификацияләү принциплары һәм характеристикаларына багышланган хезмәтләрендәге фәнни-теоретик нигезләмәләргә таяна.

  Яңа китапның электрон версиясе белән Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының рәсми сайтында түбәндәге адрес буенча танышырга мөмкин: http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2019/Хусаинова-2021.pdf. А. Хөсәенова монографиясе турында мәгълүмат шулай ук Интертат сайтында да түбәндәге адрес буенча урнаштырылган: https://intertat.tatar/news/story_/02-02-2021/rossiya-bel-n-urta-aziya-arasynda-s-d-yullaryn-orenburg-tatarlary-ayga-salgan-5803095.

«Башкортстан Ык буе татарларының йола иҗаты»

   (Мөхәммәтҗанов Р.М. Башкортстан Ык буе татарларының йола иҗаты / төз.: И.И. Ямалтдинов, И.К. Фазлетдинов. – Казан: ТӘһСИ, 2021. – 228 б.)

  Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институты тарафыннан нәшер ителгән яңа китапта Башкортстан татарлары халык иҗатын өйрәнүгә зур өлеш керткән галим Риф Мөхәммәтҗанов (1939–1996) хезмәтләре тупланган.

   2021 елның 18 гыйнварында «Татарстан – яңа гасыр» телеканалындагы «Манзара» тапшыруы сюжетларының берсе Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының комплекслы фәнни экспедицияләренә багышланган иде. Чыгарылышта, Россия Федерациясе төбәкләренә уздырылган экспедицияләр составында даими эшләп килүче галим буларак, сәнгать фәннәре кандидаты, театр һәм музыка бүлеге мөдире Эльмира Галимова катнашты. Ул үзенең «Пермь татарларының традицион-музыкаль мәдәнияте» монографиясе (Галимова Э. М. Традиционная музыкальная культура пермских татар. – 2-е изд. – Казань: ИЯЛИ, 2021. – 328 с.) һәм институт хезмәткәрләренең Пермь краена комплекслы экспедициясе нәтиҗәләре нигезәндә әзерләнгән «Милли-мәдәни мирас: Пермь» (Милли-мәдәни мирасыбыз: Пермь. – Казан, 2021. – 328 б.) китабы турында сөйләде.

    Сюжетны түбәндәге адрес буенча карарга мөмкин: https://tnv.ru/tv- projects-item/manzara/.

    Филология фәннәре докторы, профессор, Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының әдәбият белеме бүлеге әйдәп баручы фәнни хезмәткәре, филология фәннәре докторы, профессор Фәрит Яхинның «Әдәби сүз хакы» (Яхин Ф.З. Әдәби сүз хакы. – Казан: ТӘһСИ, 2020. – 400 б.) исемле җыентыгы дөнья күрде.

   Әдәбият мәсьәләләренә багышланган әлеге китапта татар әдипләренең иҗат үзенчәлекләре өйрәнелә һәм бәя бирелә, аерым мәкаләләрдә галимнең иҗтимагый тормышка һәм сәнгатькә бәйле уйланулары әдәбият белеме һәм әдәби-тәнкыйть, фәнни-тәнкыйди караш кысаларында тәкъдим ителә.

    Җыентык Ф.З. Яхинның 60 яшьлек юбилеена мөнәсәбәтле дөнья күрде. Анда авторның төрле елларда язылган мәкаләләре урын алды.

    Китап белән түбәндәге адрес буенча танышырга мөмкин.