Сафина_Э.
Сафина Эльвира Ирфатовна
Старший научный сотрудник отдела лексикографии
Кандидат филологических наук
Научная биография:
1996-2001 гг. – высшее образование: Казанский государственный университет имени В.И. Ульянова-Ленина, факультет татарской филологии и истории.
Специальность – «Филология», квалификация – Филолог. Преподаватель татарского языка и литературы, истории.
2001-2003 гг. – аспирантура при ИЯЛИ им. Г.Ибрагимова АН РТ по специальности
10.02.02 – Языки народов Российской Федерации (татарский язык)
2005 г. – защита кандидатской диссертацию на тему «Названия птиц в татарском языке и их лексикографирование», научный руководитель – д.ф.н., проф. Ф.А. Ганиев.
Сфера научных интересов – сравнительно-историческая лексикология (на материале тюркских языков), этимология, терминология, лексикография, лингвокультурология.
Контактная информация:
420111, г. Казань, ул. К. Маркса, д. 12
тел.: 8(843) 590-61-11
e-mail: 7idillia@mail.ru
Ссылка на профиль в РИНЦ:
https://www.elibrary.ru/defaultx.asp?ref=urirank
Основные научные труды:
Монографии:
Сафина Э.И. Названия птиц в татарском языке и их лексикографирование. – Казань: Изд-во «Дом печати», 2006. – 160 с.
Публикации (2018–2023 годы):
1. Сафина Э.И. Гаяз Исхакый әсәрләрендә чагыштырулар // Гаяз Исхаки и национальное возрождение татар в начале XX века: материалы международной конференции, посвященной 140-летию со дня рождения Г.Исхаки / сост.: Ф.Х. Миннуллина, А.Ф. Ганиева, Л.Р. Надыршина. – Казань: ИЯЛИ, 2018. – Б. 333–337.
2. Сафина Э.И., Сафаров Р.Т. Лексико-семантические особенности образования зоонимов в татарском языке // Филологические науки. Вопросы теории и практики. – Тамбов: Грамота, 2018. – № 9. – Ч. 1. – С. 162–165.
3. Сафина Э.И. Особенности номинации домашних животных (на примере зоонимов Татарстана) // Сохранение и развитие родных языков в условиях многонационального государства: проблемы и перспективы: материалы Международного научно-практического форума. – Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2018. – С. 178–180.
4. Сафина Э.И. Татар телендә хайван кушаматлары ясалышында төп үзенчәлекләр // Тюркская ономастика: от истоков до современности: материалы Международной научно-практической конференции. – Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2018. – С. 212–216.
5. Сафина Э.И. Общетюркский пласт орнитологической лексики татарского языка // ULUSLARARASI TATAR TARİHİ – KÜLTÜRÜ VE EDEBİYATI SEMPOZYUMU 11-14 Kasım ANKARA, 2018. – С. 124–130.
6. Сафина Э.И. Татар шигъриятендә кош образлары (Г.Тукай иҗаты мисалында) // SEMPOZYUM KİTABI: III. ULUSLARARASI ŞÝGABUTDÝN MARCANÝ TATAR KÜLTÜRÜ, TARÝHÝ VE EDEBÝYATI SEMPOZYUMU 20-23 Mart 2019ANTALYA, 2019. – Б. 247–253.
7. Сафина Э.И. Татар телендә ябалакларны белдерә торган орнитонимнарның лингвомәдәни үзенчәлеге // SEMPOZYUM KİTABI: III. ULUSLARARASI ŞÝGABUTDÝN MARCANÝ TATAR KÜLTÜRÜ, TARÝHÝ VE EDEBÝYATI SEMPOZYUMU 20-23 Mart 2019ANTALYA, 2019. – Б. 253–258.
8. Сафина Э.И. Лингвокультурологическая интерпретация фразеологизмов с семантемой «домашние птицы» в татарском языке // Лингвистика XXI века: традиции и инновации: сборник научных статей к 30-летнему юбилею Санкт-Петербургского института иностранных языков. Вып. 23 / под общей ред. М.В. Пименовой. – СПб.: Изд-во СПбГЭУ, 2019. – С. 234–240.
9. Сафина Э.И. XIX гасырның 20–30 нчы елларында латин графикасында басылган сүзлекләр һәм аларның татар лексикографиясе үсеше өчен әһәмияте // Тюркское языкознание XXI века: лексикология и лексикография: материалы международной научной конференции, посвященной 80-летию создания Института языка, литературы и искусства им. Г.Ибрагимова Академии наук Республики Татарстан. 10–11 сентября 2019 года / сост.: Э.И. Сафина. – Казань: ИЯЛИ, 2019. – С. 225–229.
10. Сафина Э.И. Күгәрчен орнитонимының символик мәгънәләре // Фәнни Татарстан. – 2019. – № 4. – Б. 44–50.
11. Сафина Э.И. Татар лексикографиясен яңа баскычка күтәргән галим (Фуат Ганиевнең тууына 90 ел) // Татарика. – 2020. – № 15. – Б. 141–149.
12. Сафина Э.И. Сүзлекләрнең башка төрләре / Татар лексикологиясе: өч томда. – Казан: ТӘһСИ, 2018. – Т. III. 2 кис. – Б. 305–332.
13. Миңнуллин К.М., Сафина Э.И. XX гасырның 20-40 нчы еллар сүзлекләре / Татар лексикологиясе: өч томда. – Казан: ТӘһСИ, 2018. – Т. III. 2 кис. – Б. 103–128.
14. Сафаров Р.Т., Сафина Э.И. Систематизация некоторых названий птиц в татарском языке (на примере семейства рябковых) // Теоретическая и прикладная лингвистика. – 2021. – 7 (3). – С. 175–182.
15. Сафина Э.И. Туган тел дәресләрендә татар сүзлекләре // Совершенствование методики обучения языкам: площадка обмена прогрессивной практикой: материалы V Международного научно-методического онлайн-семинара (Казань – Баку – Измир – Уфа, 18 февраля 2021 г.) = Телләргә өйрәтү методикасын камилләштерү: алдынгы тәҗрибә белән уртаклашу мәйданчыгы: V Халыкара фәнни-методик онлайн семинар материаллары (Казан – Баку – Измир – Уфа, 2021 елның 18 феврале). – Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2021. – C. 244–249.
16. Сафина Э.И. Птица-душа и божьи птицы в поэзии Г. Тукая // Габдулла Тукай в культурном пространстве ХХ–XXI вв.: материалы международной научно-практической конференции, посвященной 135-летию со дня рождения классика татарской литературы Г. Тукая / сост.: Л.Р. Надыршина, Ф.Х. Миннуллина, А.Ф. Ганиева. – Казань: ИЯЛИ, 2021. – C. 290–294.
17. Сафина Э.И. Рецензия на «Татарско-русско-латинский толковый словарь ихтионимов» О.Н.Галимовой (Казан: ТӘһСИ, 2019. – 204 б.) // Татарика. – 2021. – №17. – С. 203–208.
18. Сафина Э.И. Лингвокультурологическая интерпретация фразеологизмов с семантемой «тавык – курица», «чебеш – цыпленок» в татарском языке // Язык, общество и информационные технологии. Материалы I Всероссийской научно-практической конференции. – Казань, 2022. – С. 148–150.
19. Сафина Э.И. Древнетюркские названия хищных птиц в современных татарском и башкирском языках // Академическая гуманитарная наука в XX – начале XXI в.: достижения, тренды и перспективы развития. Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 100-летию Ордена Знак Почета Института истории, языка и литературы УФИЦ РАН. – Уфа, 2022. – С. 148–150.
20. Сафина Э.И. Татар сүзлекләренең электрон фонды // Язык, общество и информационные технологии, II Всероссийская научно-практическая конференция (17–18 февраля 2023 г.). Материалы II Всероссийской научно-практической конференции. – Казань, 2023. – С. 91–93.
21. Сафина Э.И., Җамалиева Г.Х. Тәрҗемәле сүзлекләрнең роле (гарәпчә-татарча сүзлекләр мисалында) // Язык, общество и информационные технологии, II Всероссийская научно-практическая конференция (17–18 февраля 2023 г.). Материалы II Всероссийской научно-практической конференции. – Казань, 2023. – С. 93–95.
Словари:
1. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге I том: А-В / Р.Р. Абдуллина, А.М. Сәгыйтова, Ф.Ф. Гаффарова, Г.Г. Саберова, О.Н. Галимова, А.Ф. Гайнетдинова, Г.Ф. Фәтхетдинова, Ф.И. Таһирова, И.И. Сабитова, Э.И. Сафина, Ф.М. Газизова. – Казань, ТӘһСИ, 2015. – 712 б.
2. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге II том: Г-Й / И.И. Сабитова, Ф.И. Таһирова А.М. Сәгыйтова, А.Ф. Гайнетдинова, Г.Г. Саберова, Л.Ш. Шәмсетдинова, Г.Р. Сәмирханова, Э.И. Сафина. – Казань, ТӘһСИ, 2016. – 748 б.
3. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: III том: К / И.И. Сабитова, А.Ф. Гайнетдинова, Ю.Ф. Борһанова, О.Н. Галимова, Г.Г. Саберова, Ф.Ф. Гаффарова, Э.И. Сафина, А.Ә. Тимерханов, Р.Р. Абдуллина, Р.Т. Сәфәров, Ф.И. Таһирова. – Казань, ТӘһСИ, 2017. – 744 б.
4. Сафина Э.И. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: IV том: Л – Р. / Ф.И. Таһирова, Э.И. Сафина, И.И. Сабитова, Ф.Ф. Гаффарова, Р.Т. Сәфәров, О.Н. Галимова, Р.Р. Абдуллина, Г.Р. Сәмирханова, Ф.А. Кушелекова, Г.Г. Саберова. – Казан: ТӘһСИ, 2018. – 760 б.
5. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: V том: С – Т / Э.И. Сафина, И.И. Сабитова, О.Н. Галимова, Г.Г. Саберова, Р.Т. Сәфәров, А.Ф. Гайнетдинова, Ю.Ф. Борһанова, Ф.И. Таһирова, Ф.Ф. Гаффарова, А.Ә. Тимерханов, Р.Р. Абдуллина. – Казан: ТӘһСИ, 2019. – 908 б.
6. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: VI том: У – Я / И.И. Сабитова, Ф.Ф. Гаффарова, О.Н. Галимова, Э.И. Сафина, Ә.К. Булатова, А.Ә.Тимерханов, Ф.А. Кушелекова, И.Җ. Едиханов, Ф.И. Таһирова, Р.Т. Сәфәров. – Казан: ТӘһСИ, 2021. – 912 б.
7. Сафина Э.И. Татарча-русча-латинча кош атамалары сүзлеге. – Казан: ТӘһСИ, 2018. – 184 б.
8. Сабитова И.И., Сафина Э.И., Таһирова Ф.И. Татар теленең кыенлыклар сүзлеге. – Казан: ТӘһСИ, 2019. – 184 б.
9. Русско-татарско-англо-турецкий тематический словарь: более 7000 заголовочных единиц, 231 тематическая группа = Русча-татарча-инглизчә-төрекчә тематик сүзлек: 7000 нән артык баш берәмлек, 231 тематик төркем. / Сост.: К.Р. Галиуллин, Э.И. Сафина, Ф.С. Сафиуллина (русский и татарский языки), О.В. Букач (английский язык), Ф.И. Тагирова (турецкий язык). – Казань: ИЯЛИ, 2019. – 400 с.
10. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: 6 томда. – Тулыл. һәм төзәт. 2 нче басма; I т.: А–В хәрефләре. / Җаваплы мөхәррире Р.Т. Сәфәров; төз.: Р.Р. Абдуллина, А.М. Сәгыйтова, Ф.Ф. Гаффарова, Г.Г. Саберова, О.Н. Галимова, А.Ф. Гайнетдинова, Г.Д. Фәтхетдинова, Ф.И. Таһирова, И.И. Сабитова, Э.И. Сафина, Ф.М. Газизова; фәнни мөх.: Ф.Ф. Гаффарова, Г.Г. Саберова, Ф.И. Таһирова. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2020. – 751 б.
11. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: 6 томда. – Тулыл. һәм төзәт. 2 нче басма; II том: Г–Й хәрефләре. / Җаваплы мөхәррире Р.Т. Сәфәров; төз.: И.И. Сабитова, Ф.И. Таһирова, А.М. Сәгыйтова, А.Ф. Гайнетдинова, Г.Г. Саберова, Л.Ш. Шәмсетдинова, Г.Р. Сәмирханова, Э.И. Сафина; фәнни ред.: Ф.Ф. Гаффарова, Г.Г. Саберова, Ф.И. Таһирова. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2020. – 783 б.
12. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: 6 томда. – Тулыл. һәм төзәт. 2 нче басма; III том: К хәрефе / Җаваплы мөхәррире Р.Т. Сәфәров; төз.: И.И Сабитова, А.Ф. Гайнетдинова, Ю.Ф. Борһанова, О.Н. Галимова, Г.Г. Саберова, Ф.Ф. Гаффарова, Э.И. Сафина, А.Ә. Тимерханов, Р.Р. Абдуллина, Р.Т. Сәфәров, Ф.И. Таһирова. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2021. – 814 б.
13. Русча-татарча геодезия терминнары сүзлеге / Төз.: И.И Сабитова, Э.И. Сафина, О.Н. Галимова, Ф.И. Таһирова; ред.: Р.Т. Сәфәров. – Казан: Г.Ибраһимов исем. ТӘһСИ, 2021. – 132 б.
14. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: 6 томда. – Тулыл. һәм төзәт. 2 нче басма: IV том: Л – Р. / Ф.И. Таһирова, Э.И. Сафина, И.И. Сабитова, Ф.Ф. Гаффарова, Р.Т. Сәфәров, О.Н. Галимова, Р.Р. Абдуллина, Г.Р. Сәмирханова, Ф.А. Кушелекова, Г.Г. Саберова. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2022. – 758 б.
Редактирование:
1. Милли-мәдәни мирасыбыз: Актаныш / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – Казан: ТӘһСИ, 2010. – 415 б. – («Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән» сериясе. Беренче китап).
2. Милли-мәдәни мирасыбыз: Түбән Новгород / Төзүчесе һәм фәнни мөхәррире Э.И. Сафина. – Казан–Түбән Новогород–Мәскәү: «Мәдинә» нәшрият йорты, 2011. – 400 б. – («Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән» сериясе. Икенче китап).
3. Милли-мәдәни мирасыбыз: Апас / Төзүчесе һәм фәнни мөхәррире Э.И. Сафина. – Казан: ТӘһСИ, 2011. – 422 б. – («Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән» сериясе. Өченче китап).
4. Милли-мәдәни мирасыбыз: Оренбург өлкәсе татарлары / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – Казан: ТӘһСИ, 2016. – 360 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән; унөченче китап).
5. Милли-мәдәни мирасыбыз: Томск өлкәсе татарлары / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – Казан: ТӘһСИ, 2016. – 432 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән; ундүртенче китап).
6. Фәнгә багышланган гомер (Нурмөхәммәт һәм Фәһимә Хисамовларның 80 яшьлекләре уңаеннан) / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И.Сафина. – Казан: ТӘһСИ, 2017. – 304 б.
7. Милли-мәдәни мирасыбыз: Актаныш / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – 2 нче басма. – Казан, 2021. – 572 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән).
8. Милли-мәдәни мирасыбыз: Томск өлкәсе татарлары / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – 2 нче басма. – Казан, 2021. – 448 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән).
9. Милли-мәдәни мирасыбыз: Оренбург өлкәсе татарлары / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – 2 нче басма. – Казан, 2021. – 376 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән).
10. Милли-мәдәни мирасыбыз: Түбән Новгород / Төзүче һәм җаваплы мөхәррир Э.И. Сафина. – 2 нче басма. – Казан, 2021. – 436 б. – (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән).